Dźwięk to wrażenie wywoływane przez falę rozchodzącą się, gdy jakiś przedmiot — na przykład głośnik — napiera na otaczające go powietrze, powodując niewielkie lokalne zmiany ciśnienia. Do opisu fal dźwiękowych specjaliści używają takich pojęć, jak częstotliwość i amplituda.

Fizyka dźwięku

Częstotliwość fali dźwiękowej wpływa na słyszaną przez nas wysokość dźwięku. Częstotliwość mierzy się zwykle w hercach (Hz), przy czym jeden Hz oznacza jeden okres fali na sekundę. Ludzkie ucho odbiera szeroki zakres częstotliwości — od około 20 Hz do 20 000 Hz. Amplituda jest pośrednio związana z natężeniem dźwięku. Wraz ze wzrostem amplitudy fali dźwiękowej rośnie głośność. Muzyka składa się z fal o różnych częstotliwościach i amplitudach.

Poziom natężenia dźwięku odbieranego przez ludzkie ucho mierzy się zwykle w decybelach. W sporym uproszczeniu można przyjąć, że decybel jest miarą amplitudy fali dźwiękowej. Skala decybelowa jest przydatna do opisu poziomu natężenia dźwięku, ponieważ pozwala na stosunkowo wygodne wyrażenie bardzo szerokiego zakresu poziomów słyszalnych dla ludzkiego ucha. Na skali decybelowej najcichszy słyszalny dźwięk odpowiada wartości 0 dB. Każdy przyrost o 10 dB oznacza w przybliżeniu dwukrotne zwiększenie subiektywnie odczuwanej głośności dźwięku.

Dźwięk a Twoje uszy

Człowiek słyszy dźwięki, ponieważ uszy zamieniają drgania fali dźwiękowej rozchodzącej się w powietrzu na sygnały interpretowane przez mózg jako dźwięk. Drgania docierające do ucha są wzmacniane przez bębenek i kilka drobnych kości (znanych jako młoteczek, kowadełko i strzemiączko). W uchu wewnętrznym wzmocnione drgania wywołują ruch drobnych komórek rzęskowych, które z kolei wytwarzają impulsy nerwowe przesyłane do mózgu. Mózg interpretuje te impulsy nerwowe jako dźwięk.

Narażenie uszu na zbyt wysokie ciśnienie akustyczne może doprowadzić do uszkodzenia komórek rzęskowych. A uszkodzone komórki nie będą przekazywać dźwięku do mózgu. W rezultacie dojdzie do utraty słuchu wywołanej hałasem. Do jej symptomów należy zniekształcenie lub przytłumienie słyszanych dźwięków oraz trudności ze zrozumieniem mowy.

Utrata słuchu może być spowodowana przez jednokrotną ekspozycję na skrajnie głośny dźwięk — taki jak strzał z broni palnej. Może być jednak również wynikiem wielokrotnej ekspozycji na głośne dźwięki w dłuższym okresie.

Słuchaj z głową

Większość badań nad utratą słuchu wywołaną przez hałas koncentrowała się na długotrwałym narażeniu pracowników na głośne dźwięki w środowisku przemysłowym. Choć jak dotąd niewiele prac naukowych poświęcono wpływowi głośnych dźwięków w zastosowaniach rozrywkowych, to każdy, kto słucha muzyki i innych materiałów przez słuchawki nauszne bądź douszne, powinien przestrzegać pewnych zasad wynikających ze zdrowego rozsądku — niezależnie od tego, czy źródłem dźwięku jest iPod, komputer czy inne urządzenie audio.

Pomyśl o głośności

Nie można wskazać konkretnego poziomu głośności, który będzie odpowiedni dla każdej osoby. Subiektywnie odczuwany poziom natężenia dźwięku jest różny w zależności od używanych słuchawek, wkładek dousznych i ustawień korektora. Niektórzy eksperci w dziedzinie akustyki słuchu zalecają, by głośność ustawiać w cichym otoczeniu, by zmniejszać ją, jeśli nie słyszy się osób mówiących w pobliżu, by nie zwiększać głośności w celu zagłuszenia hałasu z otoczenia i ograniczać czas, przez jaki głośno słuchamy muzyki i innych materiałów przez słuchawki.

Pilnuj czasu

Koniecznie zwracaj uwagę na czas, przez jaki słuchasz głośnej muzyki i innych dźwięków. Pamiętaj: z czasem można przyzwyczaić się do większej głośności, nie uświadamiając sobie, że staje się ona szkodliwa dla narządu słuchu. Eksperci ostrzegają, że utrata słuchu wywołana hałasem może być również skutkiem wielokrotnej, powtarzającej się w dłuższym okresie ekspozycji na głośne dźwięki. Im większa głośność, tym szybciej może nastąpić uszkodzenie słuchu. Jeśli masz wrażenie „dzwonienia” w uszach lub mowa brzmi tak, jak gdyby była przytłumiona, przerwij słuchanie i zgłoś się do lekarza w celu skontrolowania słuchu.